Μεσαίωνας….
Μέχρι εκείνη την εποχή το 1117, μέσα στον Μεσαίωνα, όπως δήλωνε ο ίδιος τηρούσε την μεγαλύτερη εγκράτεια.....
Η νεαρή όμως ανιψιά του Φυλμπέρ, κληρικού του καθεδρικού ναού, η Ελοΐζα, ήταν μια αξιαγάπητη ύπαρξη και με τη θέλησή της να αποκτήσει γνώσεις προκάλεσε το ενδιαφέρον του διδασκάλου και φιλόσοφου στοχαστή και θεολόγου Αβελάρδου.
Εκείνα τα φλογερά χρόνια του πολέμου μεταξύ Αβελάρδου και Γουλιέλμου η Ελοΐζα ορφανή από γονείς για τους οποίους δε γνώριζε τίποτε........ μεγάλωσε.
Ο θείος της την έστειλε στο μοναστήρι του Αρζαντέιγ , όπου παρέμεινε αρκετά χρόνια. Εκεί άρχισε να μελετά τα βιβλία της μικρής βιβλιοθήκης και έγινε η πιο λαμπρή μαθήτρια που είχε γνωρίσει ποτέ το μοναστήρι.
Ο Φυλμπέρ όταν πληροφορήθηκε ότι η ανιψιά του μιλούσε την Λατινική γλώσσα εξίσου καλά με την Γαλλική και ότι σχεδίαζε να αρχίσει να μελετά και την Εβραϊκή, αισθάνθηκε μεγάλη υπερηφάνια για αυτήν και την έφερε να ζήσει μαζί του στο σπίτι του κοντά στον καθεδρικό ναό.
Ήταν 16 ετών όταν ο Αβελάρδος μπήκε στη ζωή της το 1117.
Θα είχε ίσως ακούσει για αυτόν από τους μαθητές του που συνωστίζονταν στη σχολή του για να τον ακούσουν.
Ίσως ακόμη, άπληστη όπως ήταν για την μόρφωση, να μπήκε κρυφά για να ακούσει το ίνδαλμα των Παρισινών καθηγητών. Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε πόσο συγκινήθηκε όταν ο θείος της ο Φυλμπέρ της ανακοίνωσε ότι ο Αβελάρδος θα ζούσε μετά από λίγο στο σπίτι τους και θα γινόταν ο δάσκαλος της.
Ο φιλόσοφος μας δίνει την πιο ειλικρινή εξήγηση για τον τρόπο με τον οποίον έγιναν όλα αυτά:
« Με αυτή την κοπέλα αποφάσισα να ενωθώ με τους δεσμούς της αγάπης και στ’ αλήθεια αυτό δε μου φαινόταν καθόλου δύσκολο μιας και το όνομά μου ήταν τόσο διάσημο και είχα τόσα προσόντα νεότητας και ομορφιάς ώστε να μη φοβηθώ καμία άρνηση από γυναίκα που θα της προσέφερα την αγάπη μου. Έτσι ξαναμμένος από το πάθος για την νεαρή κοπέλα προσπαθούσα να βρω το μέσον για να αποκτήσω οικειότητα μαζί της και έπειτα για να κερδίσω άνετα την συγκατάθεση της. Για το σκοπό αυτό έπεισα το θείο της κοπέλας να με πάρει στο σπίτι του έναντι πληρωμής κάποιου ποσού.
Αυτός ήταν πολύ φιλάργυρος όμως πίστευε ότι η ανιψιά του θα αποκτούσε μεγάλα οφέλη από την διδασκαλία μου. Η κίνησή του αυτή αποδείχθηκε καθαρή ανοησία μιας και δεν θα ήταν περισσότερο περίεργο εάν εμπιστευόταν ένα τρυφερό αρνί στις φροντίδες ενός πεινασμένου λύκου». «Αλλά τι άλλο να σας πω ; μας ένωσε στην αρχή το σπίτι που στέγαζε την αγάπη μας , έπειτα οι καρδιές μας που καίγανε μέσα μας . Με το πρόσχημα πως μελετούμε περνούσαμε ώρες ολόκληρες σε ερωτικές απολαύσεις. Τα φιλιά μας ήταν περισσότερα από τις φράσεις που διαβάζαμε και τα χέρια μου έπιαναν συχνότερα τα στήθη της παρά τα βιβλία».
Ο απλός σωματικός πόθος που έτρεφε για την Ελοΐζα μετατράπηκε σιγά-σιγά σε μια τρυφερότητα που ξεπερνούσε σε γλυκύτητα και το πιο υπέροχο βάλσαμο.
Τα νέα του ενδιαφέροντα τον απέσπασαν εντελώς από τη φιλοσοφία. Παραμέλησε τα μαθήματα του, αλλά οι μαθητές του, που λυπούνταν μεν για τον φιλόσοφο χαίρονταν όμως για τον εραστή, ήταν σαν να έβλεπαν τον Σωκράτη τον ίδιο να αμαρτάνει.
Λυπούνταν γιατί τους στέρησε τις ρητορικές τους διαμάχες αλλά παρηγοριόνταν με τα ερωτικά τραγούδια που συνέθετε τότε.
Η Ελοΐζα κάθονταν στο παράθυρο και άκουγε από τα χείλη τους τον θορυβώδη ήχο της γοητείας του.
Δεν πέρασε πολύς καιρός όταν αυτή του ανήγγειλε ότι επρόκειτο να γίνει μητέρα.
Τότε εκείνος την απήγαγε κρυφά μια νύχτα από το σπίτι του θείου της και την έστειλε στο σπίτι της αδερφής του στην Βρετάνη.
Είτε από φόβο είτε από λύτη πρότεινε στον οργισμένο θείο της να παντρευτεί την Ελοΐζα, υπό τον όρο ότι ο γέρο Φυλμπέρ θα κρατούσε μυστικό το γάμο.
Ο κληρικός δέχτηκε και τότε ο Αβελάρδος ανέβαλε όλα τα μαθήματα του για να πάει στην Βρετάνη όπου βρήκε την τρυφερή και πεισματάρα μνηστή του. Ο γιος τους ο Αστρολάβος ήταν τριών ημερών όταν εκείνος έφτασε εκεί.
Η Ελοΐζα αρνούνταν να τον παντρευτεί γιατί οι μεταρρυθμίσεις του Λέοντος Θ’ και του Γρηγορίου του Ζ, απέκλειαν τους παντρεμένους από την τάξη των κληρικών εκτός αν η σύζυγος γινόταν μοναχή.
Εκείνη δεν ήταν πρόθυμη να εγκαταλείψει το σύζυγο και το παιδί της γι’ αυτό του πρότεινε να παραμείνει ερωμένη του αφού ο δεσμός τους εάν παρέμενε μυστικός δεν θα του εμπόδιζε όπως ο γάμος την σταδιοδρομία του στην φιλοσοφία και τη εκκλησία.
Για να γίνει περισσότερο πειστική του υπενθύμισε πως ο Σωκράτης που παντρεύτηκε δεν έζησε και μέσα στις καλύτερες συνθήκες, και κατά συνέπεια οι μετά από αυτόν φιλόσοφοι θα έπρεπε να είναι περισσότερο συνετοί όσον αφορά το ζήτημα αυτό.
« Θα ήταν πολύ πιο γλυκό για μένα, του έλεγε, να με ονομάζουν ερωμένη σου πάρα γυναίκα σου άλλωστε αυτό θα ήταν εξίσου τιμητικό για μένα».
Τελικά την έπεισε αφού της υποσχέθηκε πως μόνο μερικοί πολύ κοντινοί τους άνθρωποι θα πληροφορούνταν για το γάμο τους.
Έτσι άφησαν το γιο τους τον Αστρολάβο στην αδελφή του, και επέστρεψαν στο Παρίσι όπου και παντρεύτηκαν παρουσία του Φυλμπέρ.
Για να μείνει μυστικός ο γάμος τους, ο Αβελάρδος επέστρεψε στο δωμάτιό του και η Ελοίζα στο σπίτι του θείου της.
Ο Φυλμπέρ όμως που επιθυμούσε να ανυψώσει το κύρος του ανακοίνωσε το γάμο παρά την συμφωνία.
Η Ελοΐζα όμως τον διέψευσε και τότε εκείνος της επέβαλε επαναλαμβανόμενες τιμωρίες.
Ο Αβελάρδος τότε την απήγαγε και πάλι και την έστειλε παρά την θέλησή της στο μοναστήρι του Αρζαντείγ.
Όμως όταν Φυλμπέρ και οι συγγενείς τους το πληροφορήθηκαν , περιγράφει ο Αβελάρδος, πείστηκαν ότι τους εξαπάτησε και ότι θέλησε να απαλλαγεί από την Ελοΐζα γι’ αυτό και την υποχρέωσε να γίνει μοναχή.
Οργισμένοι αποφάσισαν να εκδικηθούν και μια νύχτα ενώ κοιμόταν μπήκαν στο δωμάτιό του με τη βοήθεια ενός από τους υπηρέτες του τον οποίο δωροδόκησαν.
Εκδικήθηκαν τότε με σκληρή και άτιμη τιμωρία.....
Έκοψαν το μέρος εκείνο του σώματος του με το οποίο έκανε όσα έγιναν αιτία της οργής τους.
Ο διασυρμός και η ντροπή του αλλά κυρίως το ακρωτηριασμένο του όργανο, τον οδήγησαν στο χωρισμό του με την Ελοΐζα.
Λίγο αργότερα και κατά την οδυνηρή εκείνη περίοδο που υπέμενε το χωρισμό του από την Ελοΐζα και ενώ ήταν ηγούμενος στο μοναστήρι του Σαιν Ζιλντά, έγραψε την αυτοβιογραφία του. “Historia CalamitAtum Mearum”.
Το βιβλίο είχε τη μορφή παρηγορητικού δοκιμίου για κάποιον θλιμμένο φίλο. Μια παλιά αλλά ανεπιβεβαίωτη παράδοση ισχυρίζεται ότι ένα αντίγραφο έφτασε στα χέρια της Ελοΐζας η οποία τότε έγραψε την καταπληκτική αυτή απάντηση:
« Στον κύριο μου, μάλλον στον πατέρα μου,…. στο σύζυγό μου, μάλλον στον αδερφό μου, η δούλη του, ή μάλλον η κόρη του, η γυναίκα του, ή μάλλον η αδερφή του, στον Αβελάρδο ,…. η Ελοΐζα.
Το γράμμα που έστειλες στον φίλο σου για να τον παρηγορήσεις, εντελώς τυχαία έπεσε στα χέρια μου.... Αμφιβάλλω ότι την ιστορία αυτή μπορεί να την διαβάσει ή να την ακούσει κανείς χωρίς να δακρύσει.
Το ξέρεις καλά πολυαγαπημένε μου, και όλος ο κόσμος το ξέρει ότι εγώ είμαι χαμένη ύστερα από τον δικό σου χαμό.
Με διαταγή δική σου φόρεσα το ένδυμα αυτό της καλόγριας για να πεισθείς ότι εσύ είσαι ο κύριος της καρδιάς μου και του σώματός μου.... Δεν ζήτησα από σένα τον γάμο ή τα πλούτη... Το όνομα της συζύγου φαίνεται ιερότερο, αλλά για μένα πιο γλυκό είναι το όνομα ερωμένη, και αν μου το επιτρέπεις το όνομα της παλλακίδας ή ακόμη χειρότερο από αυτό...
Μάρτυς μου ο θεός ότι εάν ο Αύγουστος, ο κύριος του κόσμου, με έκρινε άξια για την τιμή να γίνω γυναίκα του, και μου χάριζε την αυτοκρατορία του σύμπαντος για πάντα, για μένα θα ήταν πιο ακριβό και τιμητικό να με φωνάζουν πουτάνα σου πάρα αυτοκράτειρα του.
Γιατί ποιοί βασιλείς και ποιοί οι φιλόσοφοι μπορούν να συγκριθούν μαζί σου...!!!
Ποιά χώρα ποιά πολιτεία, ποιό χωριό, δεν φλέγονταν από την επιθυμία να σε δει...!!
Ποιός δεν έτρεχε να σε δει κάθε φορά που παρουσιάζουν κάπου ....ποιά σύζυγος, ποιά παρθένα δε λαχταρούσε για σένα όταν έλειπες, και δεν ένιωθε να μεγαλώνει ο πόθος της όταν ήσουν μπροστά της...!!!
Ποιά βασίλισσα και ποιά πριγκίπισσα δεν πόθησε τις χαρές μου και το κρεβάτι μου....!!!
Πες μου μονό αν μπορείς, γιατί όταν αποτραβήχτηκα από τον κόσμο ύστερα από δική σου απαίτηση, εσύ με παραμέλησες και με ξέχασες σε σημείο που να μου αρνείσαι την ευχαρίστηση της παρουσίας σου και της συνομιλίας μαζί σου ή την παρηγοριά των γραμμάτων σου όταν έλειπες. Πες μου λοιπόν αν τολμάς, αλλιώς ας πω εγώ αυτό που αισθάνομαι,…. αυτό αλίμονο που όλοι υποψιάζονται: Ότι μόνο το σώμα μου σε τράβηξε σε μένα...
Γι’ αυτό όταν έπαψες να με ποθείς έσβησαν μαζί και όλες οι εκδηλώσεις της αγάπης σου.
Κάνε σε παρακαλώ αυτό που σου ζητώ....
Αφού στερήθηκα την χαρά να σε βλέπω γράψε μου τουλάχιστον μερικές λέξεις που θα μου δώσουν την ψευδαίσθηση της γλυκιάς σου παρουσίας...
Ναι ακόμη φόρεσα το μοναχικό ένδυμα, όχι γιατί ήθελα να αφοσιωθώ στα θεία αλλά γιατί πειθάρχησα στη δική σου διαταγή... Και ποιά ανταμοιβή μπορώ να περιμένω από το θεό που γνωρίζει πως δεν έκανα τίποτα για εκείνον...
Στο όνομα εκείνου στον οποίον αφιέρωσες τη ζωή σου, χάρισε μου την παρουσία σου γράφοντας μου μερικές λέξεις παρηγοριάς...
Αντίο, δική σου.! »
Ο Αβελάρδος της απαντά συμβουλεύοντάς την να δεχθεί την ατυχία της με ταπεινοφροσύνη, σαν καθαρτήριο και σωτηρία που επιβλήθηκε από το θεό. Όμως εκείνη σε απάντηση με δεύτερη επιστολή της, επαναλαμβάνει τις βλάσφημες ερωτικές εκφράσεις:
«Πάντοτε φοβόμουν περισσότερο μήπως προσβάλω εσένα παρά τον θεό, πάντοτε ήθελα να αρέσω περισσότερο σε σένα παρά σε αυτόν... Κοίταξε την άθλια και άτυχη ζωή μου, μάταια υποφέρω τόσα δεινά με την ελπίδα της ανταμοιβής μου στον ουρανό. Τόσον καιρό κρύβω και από σένα και από τους άλλους την υποκρισία μου που την περνάτε όλοι για ευσέβεια ».
Εκείνος τότε της απαντά ότι ο Χριστός και όχι ο ίδιος αγαπά πραγματικά την Ελοΐζα:
« Ο έρωτας μου για σένα δεν ήταν αγνός γιατί αγάπησα το σώμα σου. Ικανοποίησα σε σένα τις διεστραμμένες επιθυμίες μου και αυτό ήταν που αγαπούσα σε σένα. Κλάψε λοιπόν για το σωτήρα σου, και όχι για το διαφθορέα σου, γιατί εκείνος σε λύτρωσε ενώ εγώ σε κατέστρεψα ».
Αργότερα έγραψε κηρύγματα που τα έστελνε στην Ελοΐζα με τρυφερό χαιρετισμό:
« Χαιρετισμούς στην δούλη του κυρίου που μου ήταν τόσο αγαπητή άλλοτε στον κόσμο, και τώρα περισσότερο προσφιλής στο Χριστό»
Ήταν ολοφάνερο πως η κομματιασμένη του καρδιά την αγαπούσε ακόμη.
Το ξέρεις καλά πολυαγαπημένε μου, και όλος ο κόσμος το ξέρει ότι εγώ είμαι χαμένη ύστερα από τον δικό σου χαμό.
Με διαταγή δική σου φόρεσα το ένδυμα αυτό της καλόγριας για να πεισθείς ότι εσύ είσαι ο κύριος της καρδιάς μου και του σώματός μου.... Δεν ζήτησα από σένα τον γάμο ή τα πλούτη... Το όνομα της συζύγου φαίνεται ιερότερο, αλλά για μένα πιο γλυκό είναι το όνομα ερωμένη, και αν μου το επιτρέπεις το όνομα της παλλακίδας ή ακόμη χειρότερο από αυτό...
Μάρτυς μου ο θεός ότι εάν ο Αύγουστος, ο κύριος του κόσμου, με έκρινε άξια για την τιμή να γίνω γυναίκα του, και μου χάριζε την αυτοκρατορία του σύμπαντος για πάντα, για μένα θα ήταν πιο ακριβό και τιμητικό να με φωνάζουν πουτάνα σου πάρα αυτοκράτειρα του.
Γιατί ποιοί βασιλείς και ποιοί οι φιλόσοφοι μπορούν να συγκριθούν μαζί σου...!!!
Ποιά χώρα ποιά πολιτεία, ποιό χωριό, δεν φλέγονταν από την επιθυμία να σε δει...!!
Ποιός δεν έτρεχε να σε δει κάθε φορά που παρουσιάζουν κάπου ....ποιά σύζυγος, ποιά παρθένα δε λαχταρούσε για σένα όταν έλειπες, και δεν ένιωθε να μεγαλώνει ο πόθος της όταν ήσουν μπροστά της...!!!
Ποιά βασίλισσα και ποιά πριγκίπισσα δεν πόθησε τις χαρές μου και το κρεβάτι μου....!!!
Πες μου μονό αν μπορείς, γιατί όταν αποτραβήχτηκα από τον κόσμο ύστερα από δική σου απαίτηση, εσύ με παραμέλησες και με ξέχασες σε σημείο που να μου αρνείσαι την ευχαρίστηση της παρουσίας σου και της συνομιλίας μαζί σου ή την παρηγοριά των γραμμάτων σου όταν έλειπες. Πες μου λοιπόν αν τολμάς, αλλιώς ας πω εγώ αυτό που αισθάνομαι,…. αυτό αλίμονο που όλοι υποψιάζονται: Ότι μόνο το σώμα μου σε τράβηξε σε μένα...
Γι’ αυτό όταν έπαψες να με ποθείς έσβησαν μαζί και όλες οι εκδηλώσεις της αγάπης σου.
Κάνε σε παρακαλώ αυτό που σου ζητώ....
Αφού στερήθηκα την χαρά να σε βλέπω γράψε μου τουλάχιστον μερικές λέξεις που θα μου δώσουν την ψευδαίσθηση της γλυκιάς σου παρουσίας...
Ναι ακόμη φόρεσα το μοναχικό ένδυμα, όχι γιατί ήθελα να αφοσιωθώ στα θεία αλλά γιατί πειθάρχησα στη δική σου διαταγή... Και ποιά ανταμοιβή μπορώ να περιμένω από το θεό που γνωρίζει πως δεν έκανα τίποτα για εκείνον...
Στο όνομα εκείνου στον οποίον αφιέρωσες τη ζωή σου, χάρισε μου την παρουσία σου γράφοντας μου μερικές λέξεις παρηγοριάς...
Αντίο, δική σου.! »
Ο Αβελάρδος της απαντά συμβουλεύοντάς την να δεχθεί την ατυχία της με ταπεινοφροσύνη, σαν καθαρτήριο και σωτηρία που επιβλήθηκε από το θεό. Όμως εκείνη σε απάντηση με δεύτερη επιστολή της, επαναλαμβάνει τις βλάσφημες ερωτικές εκφράσεις:
«Πάντοτε φοβόμουν περισσότερο μήπως προσβάλω εσένα παρά τον θεό, πάντοτε ήθελα να αρέσω περισσότερο σε σένα παρά σε αυτόν... Κοίταξε την άθλια και άτυχη ζωή μου, μάταια υποφέρω τόσα δεινά με την ελπίδα της ανταμοιβής μου στον ουρανό. Τόσον καιρό κρύβω και από σένα και από τους άλλους την υποκρισία μου που την περνάτε όλοι για ευσέβεια ».
Εκείνος τότε της απαντά ότι ο Χριστός και όχι ο ίδιος αγαπά πραγματικά την Ελοΐζα:
« Ο έρωτας μου για σένα δεν ήταν αγνός γιατί αγάπησα το σώμα σου. Ικανοποίησα σε σένα τις διεστραμμένες επιθυμίες μου και αυτό ήταν που αγαπούσα σε σένα. Κλάψε λοιπόν για το σωτήρα σου, και όχι για το διαφθορέα σου, γιατί εκείνος σε λύτρωσε ενώ εγώ σε κατέστρεψα ».
Αργότερα έγραψε κηρύγματα που τα έστελνε στην Ελοΐζα με τρυφερό χαιρετισμό:
« Χαιρετισμούς στην δούλη του κυρίου που μου ήταν τόσο αγαπητή άλλοτε στον κόσμο, και τώρα περισσότερο προσφιλής στο Χριστό»
Ήταν ολοφάνερο πως η κομματιασμένη του καρδιά την αγαπούσε ακόμη.
Γιώργος Χρηστάκης
Μεταφορά της ερωτικής ιστορίας του Αβελάρδου και της Ελοίζας, εμπνευσμένη από τα διάφορα αφηγήματα για αυτήν, και τις ερωτικές επιστολές που αντάλλαξαν οι φλογεροί εραστές.
Welcome.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου